ماهنامه شباک
پیاپی 55 (مهر 1399)

امروزه به دلیل رشد روز افزون جمعیت و شهر نشینی و به طبع آن تغییر در الگوی کار و زندگی و فاصله گرفتن از طبیعت به عنوان بستری برای تامین آسایش و آرامش روحی و فکری در زندگی مدرن امروزه، نیاز به تفریح و مسافرت را بیش از پیش افزایش داده است. از این رو توسعه مراکز اقامتی و گردشگری ضروری بوده و امری مهم در راستای حیات اجتماعی و فرهنگی شهرها می‏باشد. از طرفی دیگر در طراحی این مراکز توجه به رویکردهای خاص معماری می‏تواند در میزان موفقیت آن‏ها در جذب گردشگر تاثیر گذار باشد. امروزه یکی از مهم‏ترین مباحث در معماری، طراحی بنا براساس زمینه می‏باشد. این زمینه می‏تواند دارای ابعاد مختلفی از جمله اقلیمی، تاریخی، فعالیتی، فرهنگی–اجتماعی و... باشد. رویکرد زمینه گرا در معماری علاوه بر پیوند طرح و زمینه و همچنین معرفی بهتر خصوصیات منطقه، منجر به جذب گردشگر بیش‏تر خواهد شد. در این مقاله هدف ارایه اصول زمینه  گرایی و انطباق آن با معماری بومی گیلان بوده است تا در نهایت بتوان به جذب گردشگر در منطقه کمک کرد. روش تحقیق به صورت پژوهشی بوده و پس از شناخت رابطه و پیوند میان مراکز اقامتی و گردشگری و معماری زمینه گرا به بیان اهمیت و مزیت احداث چنین مراکزی با رویکرد زمینه گرایی پرداخته می‏شود. با شناخت اصول زمینه گرایی می‏توان از آن‏ها در هر منطقه‏ای، مطابق با شرایط اقلیمی، فرهنگی و اجتماعی استفاده نمود. یکی از مهم‏ترین نتایج به دست آمده از این مطالعات، بررسی رابطه میان چگونگی طراحی مراکز گردشگری و اقامتی و میزان تاثیر آن بر جذب گردشگر می‏باشد. که در نهایت این امر کمک شایانی به افزایش ارتباطات اجتماعی و زندگی گروهی و ثبت و انتقال فرهنگ‏ها می‏کند.

هرچند امروزه مبحث پایداری مورد توجه معماران و شهرسازان قرار گرفته است، اما مشاهده اجمالی معماری عصر حاضر نشان می‌دهد در عمل، ساختمان‌ها با تکیه بر توان تکنولوژی به دنبال رفع نیازهای انسان هستند و قابلیت‌های اقلیم و محیط زیست در رفع نیازهای انسانی در احداث بناها مغفول مانده است. لذا در این پژوهش با توجه به نقش سامانه‌های ایستا در کاهش مصرف انرژی که عمده هدف معماری پایدار می‌باشد و همچنین تلاش در جهت تطبیق معماری با اقلیم منطقه، با تکیه بر منابع کتابخانه‌ای و اسنادی به معرفی این سامانه‌ها پرداخته و با محدود کردن پژوهش به متداول‌ترین سامانه‌های گرمایشی ایستا (پنجره آفتابی، دیوار ترومب و گلخانه)، مزایا و معایب آن‌ها را مورد بررسی قرار داده است. از آن‌جایی که معایب و محدودیت‌های این سامانه‌ها سبب کاهش اقبال در استفاده از آن‌ها به عنوان سیستم‌های پایدار و دوستدار محیط زیست می‌شود، تلاش در جهت رفع آن‌ها می‌تواند نقش موثری در ترغیب طراحان و کارفرمایان در بکار‌گیری این سامانه‌ها داشته باشد. لذا در ادامه به روش تحلیلی-اسنادی به ارایه راهکارهایی در جهت رفع محدودیت‌ها و بکارگیری گسترده‌تر آن‌ها پرداخته است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد، می‌توان به روش‌های مختلف از جمله، ترکیب سیستم‌ها، استفاده از مصالح نوین و همچنین خلاقیت در طراحی و قابلیت بخشی به فضاهای موجود در بنا، راهکارهایی در جهت بهینه‌سازی و بکارگیری عام‌تر این سامانه‌ها ارایه نمود.

آموزش یک وظیفه حیاتی برای افراد و سازمان‌هاست برای بقاء و شکوفایی در جهان کاملا رقابتی و در حال پیشرفت امروز و فردا، افراد باید بتوانند به‌طور مستمر دانش، مهارت‌ها، نگرشها و رفتارها را به روزآوری نموده و بهبود بخشند. پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر آموزش بر میزان تمایل به فراگیری و نگرش در بین علاقه‌مندان به رشته معماری می‌پردازد. روش تحقیق حاضر از نوع تحقیقات نیمه تجربی و ابزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه استاندارد تمایل به فراگیری(SDL؛ فیشر،2011) و پرسشنامه محقق ساخته نگرش بوده است. جامعه آماری تحقیق حاضر علاقه‌مندان به رشته معماری مراجعه کننده به مجتمع‌های فنی و موسسات آموزشی آزاد بوده است؛ که تعداد 40 نفر به صورت تصادفی در دسترس انتخاب شدند؛ و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند. مقادیر پیش آزمون و پس آزمون با روش آماری تحلیل کوواریانس چند متغیره مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج تجزیه و تحلیل نشان داد که تفاوت معناداری بین تمایل به فراگیری در بین فراگیران علاقه‌مند به رشته معماری قبل از آموزش و بعد از آموزش وجود داشته بدین معنی که فراگیران آموزش‌دیده با نگرش مثبت‌تر، بهتر و مصمم‌تر به دنبال فراگیری در این رشته بودند. نتایج نشان داد که دوره‌های آموزشی بر تغییر نگرش فراگیران علاقه‌مند به رشته معماری تاثیرگذار بوده است؛ بنابراین دوره‌های آموزشی به فراگیران کمک می‌کند که آگاهانه‌تر به ادامه تحصیل در این رشته بپردازند؛ و برنامه‌ریزی جامع و منسجمی را برای رسیدن به اهداف خود در این رشته دنبال نمایند.

هدف از این پژوهش بررسی  تاثیر معنویت در کار بر روی تمایل به ماندن و خدمات ادراک شده از طریق متغیر میانجی درگیری شغلی کارکنان است. مطالعات در متون مختلف نشان می دهند هیچ تردیدی وجود ندارد که تغییرات بنیادی در حال شکل گیری درمحیط کار است و معنویت یکی از موضوعات اساسی خواهد بود. در یک چنین مفاهیمی اطلاعات داده ای 84 نفر از کارکنان بانک انصار استان گلستان بصورت توصیفی – پیمایشی  از طریق پرسشنامه های استاندارد معنویت در کار پرسشنامه استاندارد اشمس و دوجن (2000)، درگیری شغلی پرسشنامه  استاندارد ریچ و همکاران (2000)، خدمات ادراک شده پرسشنامه استاندارد پاراسورمان و همکاران (1985) و تمایل به  ماندن  پرسشنامه  استاندارد کامان و همکاران  (1979) جمع آوری شدند و با استفاده از تکنیک مدل معادلات ساختاری و نرم افزار PLS  مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج تحقیق نشان داد معنویت در کار بطور مستقیم و مثبت بروی تمایل به ماندن و خدمات ادراک شده تاثیر معنی داری داشته و همچنین تاثیر معنویت بر روی تمایل به ماندن و خدمات ادراک شده از طریق متغیر میانجی درگیری شغلی معنی داری بود.

هویت از صفات و مجموعه‌‌ای از ویژگی‌‌های برای تعیین ثبات یک فرد، جامعه و کشورها پدیدار می‌‌شود. از سویی دیگر هویت معنایی نیازمند ارتباط فضایی- مکانی برای شکل‌‌گیری هویت در معماری داخلی بناها و ابنیه‌‌های تاریخی نمود پیدا کرده است، با این وجود معماری داخلی نقش بارزی در تشکیل تاثیرگذاری و تاثر آن بر هویت انسان‌‌ها برعهده دارد. چراکه توجه به دگرگونی‌‌ها و تحولات در رابطه با عناصر، فرهنگ، تاریخ و ظهور مداوم مکان (دوره اسلامی)، در تعیین تحولات به یک مولفه‌‌ای در ارکان هویتی با مفهوم فضا ایفاء می‌‌کند به‌‌طوری‌‌که فضاها در سیرتاریخی مشمول یک هویت تداوم یافته در تاریخ، فرهنگ یک جامعه همواره با شاخصه‌‌های موثر در زندگی بشری القاء می‌‌نماید. با شناخت و نگرش ماهیت هویت در معماری داخلی با بهره‌‌گیری از یک رویکرد سازماندهی سامانه‌‌ای در جهت افزایش خوانایی، پیوستگی و بهبود ادراک بصری، حس زمانی - حس مکانی در ایجاد فضای مطلوب و هماهنگ با هویت مصداق می‌‌کند. طوری ‌‌که در طراحی معماری داخلی بناها در دوره‌‌های ایرانی-اسلامی از پیچیدگی و رمزآلود بودن فرم و ساختار فضایی از عینی به ذهنی در شناخت هویت اسلامی با دیگر ادیان، امری قابل توجهه‌‌ای بیان می‌‌دارد. فلسفه، حکمت و هنر اسلامی و وجود معماری داخلی در فرم‌‌ها و فضاها در تعیین هویت در نظر گرفته و عناصر فلسفه وجودی هویت هر فرمی را زیباتر در زیبایی شناختی توام با درک معنایی محیط و حفظ ریشه‌‌های هویت در ذهن، خلق مکانی برای بررسی و معرفی هویت در معماری داخلی در پاسخگو بودن به دنیای بشریت در زمینه شناخت و عوامل زمانی، مکانی و موقعیت شکل‌‌پذیری می‌‌توان فراهم آورد. در این پژوهش تلاش شده است با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و مطالعات کتابخانه‌‌ای تاثیرپذیری هویت در معماری داخلی دوره اسلامی پرداخته و مورد بررسی قرار می‌‌دهد. بنابراین در این مقاله سعی شده است تا علاوه بر نقش و بررسی هویت در معماری داخلی دوره اسلامی بناها‌‌ و ابنیه‌‌های تاریخی در تعیین اهداف با رویکرد «هویت» برای پژوهش حاضر ارتباط پایدار و راهکاری خلاقانه با پیوند استوار با هویت در معماری داخلی اسلامی ارایه گردد.

در معماری ایرانی هر فضای کالبدی به منظور فعالیتی خاص، برای رفع نیازهای ساکنین آن فضا شکل گرفته که فرم آن همواره متاثر از عواملی چون ویژگی‌های اقلیمی، مصالح و امکانات فنی، فرهنگ حاکم بر جامعه و خلاقیت طراحان بوده است. عناصر میانی و فضاهای واسط چون رواق، هشتی، ایوان، دالان در معماری مسکونی ایران نقش موثری داشته و در واقع این عناصر، سلسله مراتب فضایی بنا را تشکیل می‌دهند؛ که در این میان هشتی به عنوان یک فضای چند عملکردی که مهمترین نقش آن حرکت و تقسیم فضایی است از جایگاه بیشتری در معماری سنتی ایران برخوردار می‌باشد. این پژوهش با هدف مطالعه گونه‌های مختلف هشتی در خانه‌های سنتی ایران و ارزیابی چگونگی فرم و مشخصات کالبدی آن در شهرها و دوره‌های مختلف معماری ایران تدوین شده است. روش تحقیق در این پژوهش از نوع توصیفی تحلیلی است و با انتخاب نمونه‌های مساکن سنتی در معماری درونگرای ایران انجام شده است. روش جمع‌آوری اطلاعات از نوع کتابخانه‌ای بوده و با مشاهده خانه های سنتی ایران و در نهایت ترسیم دیاگرام تحلیلی از آن‌ها به بررسی انواع هشتی در بناهای مسکونی ایران پرداخته و سپس با تحلیل ساختاری و یافتن الگو و درون‌مایه مشترک و تناسبات معماری حاکم و بررسی مشخصات کالبدی آنها نتایجی حاصل شد که بیانگر تفاوت الگوی هشتی بر اساس عواملی نظیر اقلیم و دوره‌های تاریخی و... می باشد.

تاریخ اجتماعی رشته‌ای فرعی در علوم تاریخی است که بر طبقات پایین و گروه‌های کم‌تر مورد توجه جامعه و نقش آن‌ها در فرایند تکوینی اجتماع تمرکز دارد و در بسیاری موارد از نظریه‌های جامعه‌شناسانه در تحلیل نمونه‌های تاریخی بهره می‌گیرد. زنان به‌عنوان گروهی فرودست که نقش آن‌ها در تکوین جامعه و گزارش‌های تاریخ معمول کم‌تر مورد توجه قرار گرفته است، یکی از بخش‌های تاریخ اجتماعی را به خود اختصاص‌می‌دهند. منابع تاریخ اجتماعی بسیار متنوع است و اسناد هنری نیز یکی از مدارک مهم در این حوزه به شمار می‌روند. پژوهش حاضر می‌کوشد تا با بررسی نقاشی‌های ترکیبی صفوی و با تمرکز بر نمونه-ای از آن‌ها با عنوان "زن سوار بر شتر ترکیبی" (تصویرگری حدود 1580-1570 م) –به‌عنوان یکی از متقدم‌ترین نمونه‌های برجای مانده از نقاشی‌های ترکیبی که زنی را سوار بر اجتماعی از پیکره‌های کوچک‌تر به تصویر می‌کشد- با‌استفاده از نظریه بازتاب مبنی بر انعکاس جامعه در آثار هنری، بازتاب زنان صفوی و نقش آن‌ها را در فرایند تکوینی جامعه تبیین نماید. به این منظور در جمع‌آوری داده‌های تاریخی از روش اسنادی و در تحلیل داده‌های تصویری از روش تحلیل محتوای استقرایی بهره خواهد برد. مواردی نظیر بازتاب تسلط زنانی چون "پریخان خانم"، "مهدعلیا" و "سلطانم بیگم" بر اجتماع نا‌آرام دوران حاکمیت سست و متزلزل محمدخدابنده (همزمان با زمان تصویرگری آثار) که به دگردیسی نقش زنان از پیکره‌های فرعی و کوچک‌تر به پیکره‌های اصلی و بزرگ اجتماع می‌انجامد، از نتایج این تحقیق به‌شمار‌می‌رود.

مسئله حقوق بشر بعنوان حقوق اساسی انسان ها همواره در طول تاریخ زمینه ساز مناقشات فراوانی گردیده است.پس از فجایع دو جنگ جهانی و احساس نیاز افکار عمومی نسبت به مدون سازی قوانین حقوق بشری در بستر سازمان تازه تاسیس ملل متحد برای جلوگیری از تکرار فجایع مشابه، اعلامیه جهانی حقوق بشر به عنوان نوزاد این تفکر در سال 1948 متولد گشت.از همان ابتدا مشخص گردید که این اعلامیه نمیتواند در قرابتی کامل با هنجارهای تمامی ملل و دول جهان قرار گیرد و نتیجتا زمینه ساز مخالفت هایی خصوصا از جانب کشورهای حوزه تمدن اسلامی گردید.ایران به عنوان یکی از موافقان اولیه این اعلامیه و همچنین یکی از بزرگترین کشورهای اسلامی، با توجه به شرایط فرهنگی خود همواره در چالش بسیاری برای مدون سازی اعلامیه مذکور و همچنین سایر کنوانسیون های حقوق بشری در قالب قوانینش قرار داشته است.حال ما در پی پاسخ به این سوال خواهیم بود که ایران تا چه میزانی نسبت به تطبیق قواعد این اعلامیه با قوانین داخلی اش و خصوصا قانون اساسی خود اقدام نموده است. فرضیه مطرح در پاسخ به سوال مذکور بیان میکند که تطبیق این قواعد از سوی ایران تا حدیست که بر قوانین اساسی ملی-مذهبی خود خدشه ای وارد ننماید.با توجه به هدف پژوهشگر برای استخراج نتیجه ای جامع از واقعیت های موجود، روش کلی این پژوهش از نوع استقرایی و اهداف آن کاربردی بوده و در ادامه از روش توصیفی-تحلیلی برای نگارش همراه با مطالعه منابع کتابخانه ای و همچنین اینترنتی استفاده گردیده است.نهایتا نتیجه حاصله نیز ضمن تایید فرضیه اولیه بیان میکند که دولت ایران تا حدی رویکرد مدون سازی اعلامیه جهانی حقوق بشر را در قالب قانون اساسی خود دنبال نموده ولی همچنان از تایید و اجرای برخی از بندهای آن امتناع ورزیده که همین موضوع بستر فشار سازمان های بین المللی را بر این کشور فراهم نموده است.

کارمندان به‌طور متوسط روزانه بین 8 تا 12 ساعت را در فضاهای محل کار خود سپری می‌کنند. ازاین‌رو راهکار‌های مناسب در جهت تامین خواسته آسایش جسمی و روانی و بالا بردن سطح فضای کاری کارمندان ضروری است. با توجه به میزان زمانی که کارکنان در ساختمان‌های اداری سپری می‌کنند شرایط کالبدی ساختمان اداری نقش عمده‌ایی در رضایتمندی و راحتی کارکنان دارد بنابراین طراح می‌بایست تمامی زوایای طراحی از جمله فضای خلوت، فضاهای تعامل، شخصی سازی، رنگ، مبلمان، روشنایی و غیره را برنامه‌ریزی و طراحی کند که رعایت تمامی این عوامل باعث ایجاد محیطی مناسب و کارآمد می‌شود و عدم توجه به این عوامل و طراحی نادرست باعث ایجاد اضطراب‌های شغلی و پایین آمدن راندمان کاری می‌شود. به منظور طراحی صحیح‌تر و استانداردتر هر بنایی بهتر است ابتدا به بررسی، تحلیل نمونه‌های ساخته‌شده در رابطه با موضوع آن بنا دست زد، به همین سبب به شناخت نمونه‌های موردی و بررسی نقاط قوت و ضعف آن بناها دارای اهمیت است تا با بهره‌گیری از آن‌ها در طراحی‌های آتی کارآمدتری انجام گیرد.

امروزه تامین نشاط و سرزندگی شهری از دغدغه های اصلی به شمار می رود . "فضای شهری سرزنده" عبارت است از یک فضای شهری که در آن حضور تعداد قابل‌توجهی از افراد و تنوع آن‌ها در گستره زمانی وسیعی از روز که فعالیت هایشان عمدتا به شکل انتخابی یا اجتماعی بروز می یابد، به چشم می خورد. فضاهای شهری به عنوان بستر زندگی و فعالیت شهروندان باید بتوانند با توجه به شباهت ها و تفاوت های میان افراد و گروه های سنی و اجتماعی، جنسی؛ محیطی امن، سالم و پایدار و جذاب را برای همه افراد فراهم کند و به نیاز تمامی اقشار اجتماعی پاسخ مناسب بدهند و پاسخگوی حداقل نیازها باشند. تنوع افراد، رفتارها، کاربری ها و فعالیت ها از مهم‌ترین عوامل تقویت سرزندگی است. سرزندگی بدین معنی است که فرم شهر چگونه تداوم عملکردهای حیاتی و ارضای نیازهای بیولوژیکی انسان‌ها را ممکن می سازد. پژوهش حاضر، در جهت شناسایی عوامل موثر بر سرزندگی فضاهای شهری و بررسی این عوامل در خلق فضای شهری پایدار محله امامیه مشهد می باشد. پس از مرور مفاهیم و نظریات مرتبط، از طریق توزیع پرسشنامه و تجزیه و تحلیل اطلاعات، میزان سرزندگی محدوده مطالعاتی ارزیابی شد. میزان تاثیر هر یک از شاخص ها در سرزندگی محدوده مطالعاتی مشخص و در پایان راهکارها و جداولی معرفی شده که می تواند مبنایی جهت اولویت بندی شاخص ها و ارتقاء آن‌ها در جهت نیل به سرزندگی پایدار در محدوده مطالعاتی باشد.

تنهایی مفهومی است که از دیرباز ذهن افراد یک جامعه را به خود معطوف داشته است، واژه تنهایی که معانی متفاوتی دارد و در موارد مختلف از جمله ارتباط ساحت‌‌ها و بخش‌های مختلف فرد با یکدیگر و ارتباط فرد با فرد دیگری و در نهایت ارتباط فرد با هستی محیط پیرامونش تعریف می‌گردد. از این رو با توجه به اینکه انسان، همواره در معرض تهدید عوال اضطراب‌زا و دلهره آور فرا گرفته است، لذا برای ایجاد حفظ امنیت از دست رفته خود گاها به تنهایی پناه برده است. این دلهره انسان معاصر در برابر تنهایی و مرگ در دوره‌های مختلف کاری هنرمندان، تاثیر واضح و شفافی را در بیان و خلق آثار آن‌ها گذاشته است. لذا در زمان شیوع بیماری‌ها و یا بلایای طبیعی و حتی جنگ، گروه هنرمندان از جمله هنرمندان رشته‌های نقاشی و مجسمه‌سازی آثاری از جلوه‌های تنهایی، سکوت و بی‌شکلی در جهان را خلق نموده‌اند. در این میان هنرمند لهستانی به نام مگدالنا آباکانوویچ آثاری را برای نمایش این تنهایی حاصل از عدم امنیت روانی افراد جامعه در زمان جنگ جهانی دوم خلق کرد. این هنرمند مجسمه‌ساز، شخصیت‌های انسانی بی‌سر و در حالت سکون و ایستاده یا نشسته را به صورت جمعی و فاصله‌دار از یکدیگر را که نمودی از انسان آسیب دیده و تنها می‌باشد را خلق کرد. حال سوالی که مطرح می‌شود این است: هدف از خلق آثاری از این دست چه بوده است؟ و هنرمند تحت تاثیر کدام جریان‌های سیاسی، اجتماعی و یا اقتصادی جامعه بوده است؟ در طی پژوهش به این سوالات پاسخ داده می‌شود و فرض بی‌شکلی و تنهایی انسان معاصر در دوره پساکرونا را مشابه زمان پسا جنگ هنرمند مورد مطالعه دانسته است و در طی پژوهش به معرفی و تحلیل آثار هنرمند پرداخته شد. پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و جامعه تحلیلی منابع اطلاعاتی دسته اول و دوم مرتبط با موضوع پیش رفت که مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت،

در دوره‌های تاریخی ایران، پوشش سر نشانگر موقعیت افراد در جامعه، حفاظت از سرما، حیا و عفت برای زنان بوده و عوامل فرهنگی و اجتماعی در ایجاد طرح‌های گوناگون برای پوشاک سر، نقش مهمی داشته است. ازاین‌رو بررسی و تبیین انواع پوشش سر در مردان و زنان عهد صفوی به‌صورت جداگانه هدف این تحقیق، می‌باشد. اوج پیشرفت صنعت نساجی، در دوره صفوی و در زمان شاه‌عباس شکل گرفت. نگرش سیاسی وی به ایجاد روابط تجاری با کشورهای همسایه و بخصوص اروپاییان، سبب شد تا ادیان مختلف با فرهنگ و رسومات خود در ایران ساکن شوند که باعث به وجود آمدن تنوع در پوشاک و حتی پوشش سر شده بود. برای بررسی این موضوع از مدارک باقیمانده آن دوران مانند نگاره‌ها و گزارش‌های سیاحان اروپایی استفاده شده است. این پژوهش به روش اسنادی (کتابخانه‌ای) و توصیفی (تحلیلی) انجام شده است.

خانه‌ها از جمله مهم‌ترین گونه‌های معماری هستند که تحولات اجتماعی و فرهنگی جامعه در آن‌ها قابل مشاهده است. دوره قاجار از مهم‌ترین اعصار تاریخی ایران است که تغییر عمده در معماری و شهرسازی آن رخ داده است. این دگرگونی‌ها با کاهش تدریجی مبانی گذشته و نیل آن به‌سوی مفاهیم جدید در حوزه معماری مسکونی بوده است. به‌گونه‌ای که ساختار هم گون و یکپارچه خانه‌های سنتی را به عرصه چالش میان سنت و تجدد و ابزار تفاوت‌ها و تمایزات طبقاتی مبدل نمود. این پژوهش با رویکرد کیفی و در دو بخش، تاریخی-تفسیری و نیز قیاسی به بررسی اجمالی نظام ساختار کالبدی حاکم بر معماری عمارت‌های تهران و تبریز، پرداخته است. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که معماری مسکونی قاجار در گذر از جهان سنت به تجدد، با استقرار برون‌گرایی به‌جای درون‌گرایی و اعمال تغییرات کالبدی و فضایی و تزیینات معماری، تحولی عظیم را پشت سرنهاده است. این تغییرات، تحت تاثیر رویکردها و عوامل مختلف نظری و اجتماعی در بخش‌های مختلف ایران متفاوت بوده، به‌گونه‌ای که نمود تجدد و فرهنگ غربی در خانه‌های تهران بیشتر از تبریز بوده است.

رابطه سنتی بین فرودگاه و خطوط هوایی شبیه به ارتباط بین مشتری و عرضه‌کننده است. در راستای این نوع هم‌کاری سست و نا مرتبط، نه شرکت هواپیمایی و نه فرودگاه نمی‌توانند به تنهایی به عملکرد مثبتی دست یابند. برای کسب و حفظ مزیت رقابتی، برخی از فرودگاه‌ها و خطوط هوایی اقدام به تشکیل ایتلافی استراتژیک نموده اند. این همکاری می‌تواند به خطوط هوایی در افزایش کیفیت خدمات مسافر و توسعه بهتر شبکه های ارتباطی کمک کند. برای فرودگاه نیز ریسک عملیاتی می‌تواند تا حد زیادی کاهش یابد، چون این نوع اتحاد معمولا بلند مدت است و به فرودگاه اجازه می‌دهد تا درآمد ثابتی از خطوط هوایی و مسافران آن کسب نماید. از آنجا که شرکت هواپیمایی در مدیریت فرودگاه دخیل است، هزینه‌های عملیاتی فرودگاه نیز می‌توانند کاهش یابند.

توسعه گردشگری و رشد اقتصادی ملت‏ها از این صنعت، موجب برانگیخته شدن انگیزه جوامع برای بهبود شرایط زمانی و مکانی در جهت جذب هرچه بیشتر گردشگران شده‏است. با توجه به اینکه گردشگری شبانه در همه ابعاد فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی جامعه از اهمیت بالایی برخوردار است، موفقیت در این امر نیاز به فرآیندهایی از قبیل بوجودآوردن ارزش‏های محیطی و افزایش جذابیت جاذبه‏های گردشگری دارد. از پروژه‏های نورپردازی به عنوان یکی از تاثیرگذارترین عوامل این فرآیندها یاد می‏شود. بر همین اساس پژوهش حاضر به بررسی تاثیر نورپردازی بر توسعه گردشگری شبانه شهری در منطقه ثامن شهر مشهد پرداخته است. پژوهش حاضر با روش توصیفی و تحلیلی در دسته پژوهش‏های کاربردی قرار دارد. گردآوری اطلاعات بصورت مطالعات کتابخانه‏ای و تکمیل پرسش‏نامه از نمونه آماری بدست‏آمده از طریق فرمول کوکران برای جامعه نامعلوم، پس از کسب تجربه عینی از فضا انجام‏شده‏ و تحلیل داده‏ها توسط نرم‏افزار SPSS انجام شده‏است. نتایج پژوهش نشان‏داد که نورپردازی تاثیر مثبت و معناداری بر توسعه گردشگری شبانه دارد و پروژه‏های نورپردازی، علاوه ‏بر یک فعالیت تزیینی یک روش موثر در جذب گردشگران برای گذران اوقات فراغت در شب‏ شناخته شده‏اند و در جهت جذابیت شبانه، ضمن بهبود کیفیت زندگی و رونق گردشگری شبانه، نقش بسیار مهمی در افزایش زیبایی شهر شب، افزایش زمان فعالیت‏ها‏، افزایش امنیت و رونق این موارد توسعه گردشگری شبانه شهری را به دنبال دارد.

بافت فرسوده تاریخی، بافتی باارزش است که در طول دوران شهرنشینی، دستخوش تغییرات و تحولات دوران گشته و در این پروسه به دلیل عدم انطباق با سرعت سیر تحولات، نتوانسته خود را با شرایط حال وفق دهد، درنتیجه منجر به فرسودگی و ازکارافتادگی آن گشته است. ساکنان بافت های فرسوده تاریخی به دلایلی که در تحقیق فوق ارایه می گردد، از وضع سکونت خود راضی نبوده و خواستار جابجایی و ترک بافت هستند. در حالیکه در بیشتر شهرها هسته اولیه شهرنشینی و تمدن شهری، از بافت تاریخی آن شهر شروع شده و به دلیل ارزش تاریخی آن که در برخی موارد در مقیاس جهانی اهمیت دارد، دارای ویژگی منحصر به فرد جهانی می باشد. بافت تاریخی شهر اردبیل جز بافت های باارزش تاریخی در مقیاس جهانی ولی فرسوده محسوب می شود که درگیر معضلات مذکور می باشد. در این تحقیق سعی شده با توجه به معضلات حاضر در این نوع از بافت شهری و با در نظر گرفتن دیدگاه فرانوگرایانه در طرح های شهری، به تجزیه و تحلیل براساس تحقیقات موجود و پرسش های میدانی از افراد درگیر، چه به صورت مستقیم و چه به صورت غیر مستقیم پرداخته شود و در نهایت شاخص هایی را علاوه بر شاخص‌های کالبدی، نظیر شاخص های اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و... جهت سکونت مطلوب در این نوع از بافت مشخص کرده و براساس آن طرحی را برای بافت فرسوده تاریخی شهر اردبیل ارایه می گردد.

با قبول شهر به عنوان موجودی زنده، دیگر نمی‌توان تنها به ابعاد ظاهری آن نگریست. منظر شهر به عنوان مجموعه ای از عناصر طبیعی و مصنوع اعم از کالبد و فضاهای شهری، انسان ها، رفتارها، فعالیت های آنها به عنوان نخستین جلوه از شهر، آینه تمام نمای ویژگی های تاریخی، فرهنگی، اقتصادی و طبیعی شهر است. هدف این نوشته شناسایی ارتباط مولفه‌های موثر بر منظر شهری، با هدف ارتقاء کیفیت محیطی محله گوهردشت کرج می‌باشد. از اینرو پس از طبقه‌بندی مبانی نظری برای آزمون فرضیات و ارایه چارچوب طراحی شهری، خیابان اصلی محله گوهردشت مورد واکاوی قرار گرفت. برای بررسی، فرضیات پرسشنامه‌ای توسط 383 نفر از اهالی محله گوهردشت تکمیل و داده‌های حاصل از روش همبستگی میان متغیرهای اصلی پژوهش مورد ارزیابی قرار گرفت. در این پژوهش سطح اطمینان 95 درصد و آلفای کرونباخ 0.745 تحلیل شد و بر اساس آن میزان همبستگی میان مدت اقامت و مطلوبیت برای 7/0 استخراج شده است. از اینرو اثبات شد با افزایش طول مدت اقامت اهالی گوهردشت میزان احساس رضایتمندی در ایشان افزایش پیدا می‌کند، اما در خصوص مدت اقامت و مولفه‌های عملکردی، این رابطه برقرار نیست. میزان همبستگی میان مولفه‌های معنایی و مدت اقامت نیز موید این مورد است که با افزایش مدت اقامت میزان معیارهایی چون هویت، تعلق و خوانایی افزایش پیدا می‌کند.

امروزه سنت‌گرایی به‌عنوان جریانی شناخته می‌شود که با نقد بنیان‌های مدرنیته به دنبال بازگشت به سمت سنت و ترمیم رابطه انسان با هستی است. از چهره‌های اصلی جریان سنت‌گرایی می‌توان از گنون، بورکهارت و سید حسین نصر نام برد. این جریان با تکیه‌بر کثرت‌گرایی دینی در بین ادیان الهی به دنبال بازیابی توان جمعی ادیان برای مقابله با پروژه مدرنیته است و در این ‌بین چگونگی فهم رابطه انسان با هستی را در کانون مباحث فکری خود قرار می‌گیرد. تولد انسان خود بنیاد و سیطره نگاه اومانیستی به‌واسطه تکیه تک‌بعدی بر عقلانیت ابزاری موجب شکل‌گیری بحران‌های متعدد و متنوع در سرتاسر عالم شده است که کشورها و شهرهای اسلامی نیز از این قاعده مستثنا نبوده‌اند. پژوهش حاضر به دنبال واکاوی اندیشه‌های بنیادین این جریان و تشریح خوانش سنت‌گرایان در مواجهه با شهر و بحران‌های شهری با تاکید بر تفکرات سید حسین نصر به‌عنوان نماینده شاخص ایرانی این جریان است و همچنین نتایج پژوهش سه مقوله «ترمیم رابطه انسان و طبیعت» (یک مقوله هستی‌شناسی)، «بازتعریف اصول قدسی شهرسازی» (یک مقوله معرفت‌شناسی) و «بازنگری در آموزش شهرسازی» (یک مقوله روش‌شناسی) را به‌عنوان راهبردهای خروج از بحران‌های شهری از منظر سید حسین نصر را ارایه می‌کند.

معابر شهری به عنوان یکی از عناصر کالبدی شهر، نقش کلیدی در زمان وقوع مخاطرات شهری و نیز پس آن به عهده دارند. شبکه معابر در نحوه عملکرد و واکنش بافت شهری نسبت به مخاطرات شهری و همچنین ساختار فضایی-کالبدی شهر اثرگذار هستند. در بسیاری از موارد، توزیع فضایی عناصر شهری، بر اساس ساختار و ظرفیت شبکه ارتباطی انتظام می‌یابد. توجه به شبکه معابر عنوان عنصری مجرد، در آسیب پذیری شهر در برابر مخاطرات شهری از اهمیت زیادی برخوردار است. بنابراین با توجه به اهمیت موضوع، این پژوهش به ارزیابی میزان تاب‌آوری کالبدی شبکه معابر منطقه 1 شهر تبریز در برابر مخاطرات شهری می‌پردازد. نوع پژوهش با توجه به ماهیت کاربردی و براساس روش توصیفی- تحلیلی بوده است. نتایج پژوهش نشان داد تاب آوری شبکه ارتباطی به عنوان یکی از عناصر کلیدی کالبد شهر، به دلیل تاثیر مستقیمی ‌که بر عملکرد سایر عناصر شهری می‌گذارد، حایز اهمیت است. نتایج پژوهش در منطقه 1 شهر تبریز حاکی از آن است در حالت کلی 92.8 درصد از مساحت منطقه در وضعیت کم خطر و بسیار کم خطر قرار دارند. از طرفی ویژگی‌های ساختمانی در ناحیه شمال شرق (ناحیه 5) منطقه 1 شهر تبریز از وضعیت مطلوبی برخوردار نیست. وضعیت معابر منطقه 1 شهر تبریز از بعد تراکم در نواحی جنوب شرق منطقه که شامل ناحیه 1 می‌شوند بهتر از نواحی دیگر است. نواحی مرکزی (ناحیه 2) از درجه تاب آوری متوسطی برخوردار است و ناحیه‌های 5، 4 و 3 منطقه 1 شهر تبریز به ترتیب از جمله مناطق با تاب آوری کم در برابر مخاطرات شهری محسوب می‌شوند. اگر برنامه ریزی و راهکاهای عملیاتی مناسبی برای این نواحی از سوی مسیولین و دست اندرکاران شهری در نظر گرفته نشود با توجه به روند ساخت وسازهای بی رویه آپارتمان سازی در منطقه یک و بافت‌های فرسوده و ناکارآمد موجود می‌توان شرایط ناگواری را انتظار داشت.

بخش عمده‌ای از مشکلات سلامت روحی و جسمانی شهروندان به سبک‌زندگی شهری مربوط می‌شود. که باتوجه به ماشینیزه شدن زندگی و نبود فضاهای مناسب برای حرکت و ورزش ، آمار پیاده‌روی و ورزش و... را پایین آورده است. در سال‌های اخیر رویکرد شهر پربازی به عنوان یک شهر چندبعدی به شیوه‌ای از زندگی در شهرها اطلاق می‌شود که مشوق مردم به فعالیت بدنی، همراه با بازی و سرگرمی‌های معماگونه بااستفاده از روش‌های ابتکاری می‌باشد. هدف از انجام این مقاله شناسایی مولفه‌های موثر بر ارتقا سلامت شهروندان با رویکرد شهر پربازی و ارایه راهکارهایی جهت ارتقا مطلوبیت استفاده‌کنندگان با بهره‌گیری از روش‌های توصیفی-تحلیلی، همبستگی و پژوهش‌های موردی در بستر مطالعات میدانی و استفاده از پرسشنامه برای نیل به اهداف و پاسخ به سوال تحقیق می‌باشد. نوع این تحقیق به لحاظ هدف، در رده تحقیق‌های کاربردی قرار میگیرد. بمنظور تحلیل داده از نرم‌افزار spss و آزمون آماری فریدمن برای رتبه‌بندی مولفه‌ها استفاده شده است. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که میتوان با طراحی فضاهای سالم و پربازی در بافت جدیدی از شهر مشهد ، کمکی به ایجاد سالم زیستی، افزایش فعالیت‌های جسمانی و ارتقا سلامت، برقراری ارتباط ‌اجتماعی و افزایش نشاط و رفع نیازهای شهروندان پرداخت.

مهم‌ترین دغدغه شهرهای امروز، خودرو محور بودن شهر است. خیابان‌ها، خودرو محور و ناکامل‌اند، زیرا انسان و نیازهایش، محور طراحی این خیابان‌ها نیستند. از سویی، شهر یک موجودیت متکثر، تشکیل شده از تمامی گروه‌های اجتماعی از جمله کودکان است. مسئله اصلی این پژوهش، تجربه شهری کودکان از فضاست. اگر کودک -وارث آینده شهر- تجربه شهر را نداشته باشد، در آینده هیچ حس تعلقی در سازندگی، مشارکت و نگهداری شهر نخواهد داشت و امکان خاطره سازی از شهر را از دست می‌دهد. هدف از این پژوهش تدوین راهکارهای موثر بر تجربه شهری کودکان از خیابان کوهسنگی مشهد به‌عنوان خیابان کامل در جهت دستیابی به شهر دوستدار کودک است. به این منظور ابتدا با مطالعه اسناد کتابخانه‌ای معیارهای مرتبط با موضوع استخراج شده؛ و با بهره‌گیری از تکنیک دلفی و نگرش‌سنجی از خبرگان، مولفه‌های خیابان کامل دوستدار کودک، زیرمجموعه پنج حوزه اجتماعی، کالبدی، عملکردی و زیست‌محیطی قرار گرفت. سپس با روش AHP به رتبه‌بندی معیارها پرداخته و درنهایت راهکارهایی جهت دستیابی به شهر دوستدار کودک در محدوده مورد مطالعه، ارایه می‌شود. اصول طراحی خیابان کامل به‌عنوان یک دستورالعمل، باعث ترغیب خانواده‌ها به خیابان شده و به دنبال آن با ایجاد مکان‌ها و موقعیت‌هایی برای پیوند کودکان با خانواده‌‌هایشان و دیگر افراد در یک تجربه مشترک، به کودکان توجه می‌گردد.